Bekijk het onderwijsprogramma van de Hortus botanicus eens! Het Hortus Museum Debat over stoepplantjes met groep 7 van De Hobbit (lagere school), klas 2/3 Visser ‘t Hooft Lyceum Leiderdorp en de brugklassers/klas 2 van het Rijnlands Lyceum was hartstikke leuk. ‘Wat een geanimeerde discussie, geweldig om de leerlingen in onze Oranjerie zo bevlogen aan het werk te zien.’ (Hanneke Jelles). Het Debat Instituut heeft er een energieke, leuke en leerzame activiteit voor leerlingen en hun docenten van gemaakt!
De Hortuslesgevers zijn in de coronaperiode druk bezig geweest met het ontwikkelen van een les over koloniaal erfgoed waar de debatcomponent een rol speelt. Deze les is nog in het ontwikkelstadium en komt later online.
1. Hortus botanicus Leiden
De Hortus botanicus Leiden is de oudste botanische tuin van Nederland.[1] Het werd in 1590 opgericht door de Universiteit van Leiden en is in de eeuwen daarna steeds verder uitgebreid tot een erfgoedinstelling met een veelzijdige collectie van levende planten en bomen. Botanicus Carolus Clusius (1526-1609), kweekte in de Leidse Hortus de eerste grote tulpencollecties van Europa. Verder nam Philipp Franz von Siebold ongeveer 700 onbekende planten uit Japan en China mee naar de Hortus.[2] Ook Caspar Reinwardt had invloed op de collectie van de Hortus. Hij ondernam meerdere expedities om planten te verzamelen uit Java voor de Hortus botanicus Leiden. Daarnaast is hij directeur van de Hortus botanicus geweest en heeft hij in 1831 een catalogus gepubliceerd, met daarin alle planten die toentertijd in de Leidse Hortus groeiden.[3]
Bezoekers kunnen in de Hortus terecht voor een rustgevende wandeling en voor het bekijken van de collectie. Daarnaast zijn er onderzoekers, afkomstig uit de hele wereld, die onderzoek komen doen naar de collectie van de Hortus. Ook worden er verschillende tentoonstellingen en rondleidingen georganiseerd en wordt er veel gedaan op het gebied van onderwijs.[4]
- Missie en Visie
De Hortus botanicus Leiden beheert een collectie levende planten, die in wetenschappelijk, cultuurhistorisch en/of maatschappelijk opzicht waardevol zijn.[5] Een van missies van de Hortus gaat als volgt: ‘De Hortus botanicus Leiden verzamelt, kweekt, verzorgt en documenteert zijn groene ‘museumstukken’ al sinds 1594 ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek, educatie, kennisoverdracht, het koesteren en beschermen van biodiversiteit en van een duurzame samenleving.’[6] Een andere missie van de Hortus luidt: ‘De Hortus is een groene schatkamer. Wij willen actieve en bevlogen ambassadeurs zijn van onderzoek, onderwijs en publiekseducatie over planten.’[7]
De visie van de Hortus luidt als volgt: ‘Als vooraanstaande universitaire botanische tuin willen wij onze passie voor planten delen en onze kennis en collectie inzetten voor mens en natuur.’[8]
1.2. Museumdebat
Museumdebat is een project dat scholieren op een leerzame en motiverende manier wil laten kennismaken met debatteren. In musea komen vaak interessante onderwerpen voorbij, die vaak leiden tot een discussie. Perfect om hieromheen een debat te organiseren.
In de Hortus botanicus Leiden zijn ook verschillende debatten mogelijk.
In principe zouden alle leerlingen van het Voortgezet Onderwijs hieraan mee kunnen doen en kan er gekeken worden naar de leeftijden om een bepaalde moeilijkheidsgraad uit te kiezen. Dit jaar krijgt de Hortus naar alle waarschijnlijkheid ongeveer 40 leerlingen (tussen 10-14 jaar oud) op bezoek voor een debat. Het onderwerp van het debat is gekoppeld met de nieuwe tentoonstelling ‘Van Colombus tot Mayflower. Zaden over Zee’ (9 April t/m. 26 november 2020).
Vele partijen in Leiden besteden in 2020 aandacht aan het feit dat de 400 jaar geleden het schip de Mayflower naar Amerika vertrok. Alle activiteiten in de stad samen beloven een rijk en genuanceerd beeld te bieden van deze gebeurtenis. In de Leidse Hortus concentreren we ons op de planten die op dat moment uit Amerika bekend waren in onze streken.
Is het wel verantwoord dat men planten uit Nederland meenam naar Amerika en andersom? Eén niet-inheemse plant kan namelijk invasief worden en de inheemse planten in Amerika of in Nederland verstoten. Ook wanneer je kijkt naar het heden kan je over dit soort onderwerpen discussiëren.
Met behulp van Museumdebat, krijgen de leerlingen meer kennis over het onderwerp en leren zij de voordelen en nadelen van een bepaald probleem. Wij, vanuit de Hortus, kunnen onze vraagstukken voorleggen aan de leerlingen en hen op de hoogte brengen van bepaalde zaken waar wij mee om moeten gaan.
In 2021 heeft het Museum Debat over Stoepplantjes plaatsgevonden tussen leerlingen van groep 7 van De Hobbit, en brugklassers, tweede klassers van het Visser ‘t Hooft Lyceum en het Rijnlands Lyceum.
[1] Hortus botanicus Leiden, ‘’De Hortus Botanicus’’,
https://www.hortusleiden.nl/de-hortus/, geraadpleegd op 10 september 2018.
[2] Ibidem.
[3] Hortus botanicus Leiden, ‘’Caspar Georg Carl Reinwardt’’,
https://www.hortusleiden.nl/de-hortus/historie/caspar-georg-carl-reinwardt, geraadpleegd op 21 juni 2018.
[4] Hortus botanicus Leiden, ‘’De Hortus Botanicus’’,
https://www.hortusleiden.nl/de-hortus/, geraadpleegd op 10 september 2018.
[5] Hortus botanicus Leiden, ‘’Stichting Nationale Plantencollectie’’, https://www.hortusleiden.nl/de-hortus/collectie/stichting-nationale-planten-collectie, geraadpleegd 10 september 2018.
[6] Hortus botanicus Leiden, Jaaroverzicht 2011. (Leiden, 2011), 3. https://www.hortusleiden.nl/uploads/bestanden/33-134_jaarverslag03_kopie_2.pdf, geraadpleegd 14 januari 2019.
[7] P. Kessler, G. van Uffelen, S. Jacobs-Beukers, Jaaroverzicht 2017 Hortus botanicus Leiden. (Leiden, 2011), 2. https://hortus.leidenuniv.nl/uploads/bestanden/HOR_JV_2017_LR.pdf, geraadpleegd 14 januari 2019.
[8] Ibidem, 2.